Türkiye’de toprak çeşitliliği, ülkenin geniş yüzölçümü, iklim farklılıkları ve jeolojik yapısına bağlı olarak oldukça zengindir. Türkiye’deki başlıca toprak tipleri şunlardır:
1. Zonal (İklim Etkisiyle Oluşan) Topraklar
Bu topraklar, genellikle iklim ve bitki örtüsünün etkisiyle oluşur. Türkiye’deki zonal toprak türleri şunlardır:
- Kahverengi Orman Toprakları: Karadeniz Bölgesi gibi bol yağışlı ve ormanlık alanlarda görülür.
- Kırmızı Akdeniz Toprakları (Terra Rossa): Akdeniz iklimi bölgelerinde yaygındır. Kalker üzerinde oluşur ve demir oksit içeriği nedeniyle kırmızı renklidir.
- Kestane Renkli Bozkır Toprakları: İç Anadolu ve Doğu Anadolu’nun bozkır alanlarında görülür. Orta verimlidir.
- Kahverengi Bozkır Toprakları: Daha kurak bölgelerde bulunur, tarım için sulama gereklidir.
2. İntrazonal Topraklar
Ana kaya özelliklerinin baskın olduğu topraklardır:
- Vertisoller (Dönen Topraklar): Çukurova, Ergene gibi delta ovalarında görülür. Kil bakımından zengindir, su tutar ve tarıma uygundur.
- Tuzlu ve Alkali Topraklar: Tuz Gölü çevresi ve diğer kurak alanlarda bulunur.
- Kalsimorfik Topraklar: Kireç içeriği yüksek olan bu topraklar ikiye ayrılır:
- Rendzina: Kalkerli arazilerde görülür.
- Vertisol: Yüksek plastisiteye sahip killi topraklardır.
3. Azonal (Taşınmış) Topraklar
Bu topraklar akarsular, rüzgarlar, buzullar veya diğer dış kuvvetlerle taşınarak bir yerde birikmiş topraklardır:
- Alüvyal Topraklar: Akarsu vadilerinde ve deltalarında yaygındır. Türkiye’nin en verimli tarım topraklarıdır (örneğin, Çukurova ve Bafra Ovası).
- Kolüvyal Topraklar: Dağ eteklerinde taşınmış materyallerle oluşur.
- Lösler: Rüzgarların taşıdığı ince materyallerden oluşur.
- Moränler: Buzulların taşıdığı materyallerle oluşur (Türkiye’de sınırlı bir alana sahiptir).
4. Diğer Toprak Türleri
- Regosoller: Volkanik bölgelerde görülür. Kaba materyalden oluşur.
- Halomorfik Topraklar: Tuzlu suyun etkisiyle oluşur.
- Hidromorfik Topraklar: Su altında kalan alanlarda (örneğin, bataklıklar) görülür.
Bu toprak çeşitliliği, Türkiye’nin tarımsal faaliyetleri, bitki örtüsü ve ekosistem çeşitliliği açısından büyük önem taşır.