Fordizm, Fordist Kitlesel Üretim Nedir? 1

Fordizm, Fordist Kitlesel Üretim Nedir?

Bilimsel yönetim anlayışı ile üretimdeki kapasite arttırılarak kitlesel üretim modeline geçilmiştir.  Taylor’un bilimsel yönetim anlayışını uygulamaya döken kişi Henry Ford olmuştur.  1920’li yıllarında başında Taylor’un üretim şemasındaki ilkelerini kendi otomobil fabrikasında uygulamaya geçen Frod, sipariş üzerine üretimden vazgeçerek seri üretim modeline geçiş yapmıştır.

Seri üretim mantığında mekanizmayı oluşturan parçaların birbirine tam ve uyumlu şekilde ilerlemesi, birbirine kolay bir şekilde bağlanarak yeri geldiğince kolayca değiştirilebilir olmasını kapsamaktadır. İş gücünü çalışanları arasında bölerek, işçinin bu süreçte hep aynı işi yapması planlanırken fikir öne sunmasının da önüne geçilmiştir. Kitle üretimde kullanılan teknolojik makinelerin en basit işçinin kullanabileceği ölçüde basit olması amacıyla tasarlanmıştır.  İşçi tek ve basit bir görevle yetinerek, yeteneklerini kullanmadan standart bir iş üstünde çalışmalıdır.

İşçinin üretimdeki kontrolü tamamen kaldırılırken, yeri geldiğinde hemen yeri doldurulabilir bir konumdadır. Bu sayede ortaya çıkan Fordist kitle üretim, belirsizlikleri yok ederek niteliksiz işçilerle üretimin verimliliği üzerinde yapılanmıştır. Endüstriyel kapitalizmin üretim sürecinde Fordizm ilkeleri büyük etki yaratmış, çoğu ülke tarafından bizzat uygulanarak üretim kapasitesini arttırmıştır.

Kitle üretim en basit tanımıyla; işlerin küçük parçalara ayrılarak büyük miktarda üretimin yapılmasıdır.  Fordizm’in öne çıkan özellikleri;

  • Üretimin standartlaştırılması
  • Üretimde merkezi örgütlenme
  • Taylorist yönetim anlayışı
  • Vasıfsız işçilerin büyük işletmelerde yoğunlaşarak çoğalması
  • Teknoloji ve otomasyon ile kitlesel üretim
  • Üretim bandı
  • Üretimin kolayca denetlenmesi ve kontrol altında tutulması