Kadirilik, İslam tasavvufunda önemli bir yere sahip olan bir tarikatın adıdır. 12. yüzyılda, Bağdat’ta yaşayan büyük mutasavvıf ve âlim Abdülkadir Geylani (1077-1166) tarafından kurulmuştur. Adını kurucusundan alır ve İslam dünyasında geniş bir coğrafyada etkili olmuştur.
Kadirilik Tarikatının Temel İlkeleri:
- Tevhid (Allah’ın birliği): Kadirilik, İslam’ın temel akidesi olan tevhid inancını merkezine alır ve her türlü şirkten uzak bir iman anlayışını benimser.
- İbadet ve Zikir: Kadirilikte ibadetlerin ihlasla yerine getirilmesi, özellikle namaz, oruç gibi farz ibadetlere özen gösterilmesi önemlidir. Bunun yanı sıra Allah’ı anmak (zikir) ve gönlü Allah ile meşgul etmek, tarikatın temel uygulamalarındandır.
- Manevi Terbiye: Kadirilik, mürşit (tarikat lideri) rehberliğinde, bireyin nefis terbiyesi yaparak manevi olarak yücelmesini amaçlar.
- Sevgi ve Hoşgörü: İnsan sevgisi ve hoşgörü, Kadirilik öğretisinin önemli unsurlarıdır. İnsanlar arasında ayrım yapmadan iyilikte bulunmak esastır.
- Sadakat ve İtaat: Kadirilik tarikatına mensup olanlar, tarikat liderine (şeyh) ve onun öğretilerine sadakat göstermeyi taahhüt eder.
Kadirilikte Zikir ve Törenler:
Kadirilikte zikir, hem bireysel hem de toplu olarak yapılabilir. Toplu zikirlerde genellikle ilahiler, salavatlar ve Kur’an tilavetleri eşliğinde Allah’ın 99 ismi (Esmaü’l-Hüsna) anılır. “Allah” kelimesi ve “Lâ ilâhe illallah” cümlesi, Kadirî zikirlerinde sıkça tekrarlanır.
Kadirilik Tarikatının Yayılışı:
Abdülkadir Geylani’nin öğrencileri ve müridleri aracılığıyla, tarikat kısa sürede Bağdat’tan dünyanın farklı bölgelerine yayıldı. Kadirilik, özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde büyük bir yaygınlık kazanarak Anadolu, Balkanlar, Kuzey Afrika ve Hindistan gibi bölgelerde etkili oldu.
Kadiri Tarikatının Bugünkü Durumu:
Günümüzde Kadirilik tarikatı, çeşitli kollar halinde varlığını sürdürmektedir. Bazı bölgelerde geleneksel ritüeller devam ederken, bazı yerlerde Kadirilik daha çok bir fikir hareketi olarak etkili olmuştur.
Abdülkadir Geylani’nin Önemi:
Kadirilik tarikatının kurucusu olan Abdülkadir Geylani, yalnızca bir tarikat lideri değil, aynı zamanda derin ilmiyle tanınan bir İslam âlimidir. “Gavs-ı Azam” (en büyük yardımcı) olarak da anılan Geylani, İslam dünyasında sevilen ve saygı duyulan bir şahsiyettir.
Sonuç olarak, Kadirilik, İslam tasavvuf geleneği içinde sevgi, tevazu, hoşgörü ve manevi eğitim gibi değerleri ön planda tutarak insanlara ahlakî ve manevi bir yol gösterir. Abdülkadir Geylani’nin öğretileri ve kişisel etkisi, tarikatın bugüne kadar varlığını sürdürmesinde önemli bir rol oynamıştır.