Çayönü, Türkiye’nin güneydoğusunda, Şanlıurfa il sınırlarında yer alan bir höyüktür. Arkeolojik olarak oldukça önemli bir yerleşim alanıdır. Çayönü’nün en büyük önemi, Neolitik Çağ’a ait izler taşıyan en eski yerleşim yerlerinden biri olmasıdır. Bu alandaki kazılar, insanlık tarihinin erken tarım toplumlarına geçiş sürecine dair önemli bilgiler sunmaktadır.

Çayönü’nde yapılan kazılar, yaklaşık 10.000 yıl öncesine, MÖ 8200-7400 yıllarına kadar uzanır. Bu dönemde, bölge halkının avcılık ve toplayıcılıktan yerleşik tarıma geçmeye başladığına dair buluntular ortaya çıkmıştır. Ayrıca, burada ortaya çıkan taş yapılar, depo alanları ve taş işçiliği, insanların sosyal organizasyonları ve günlük yaşamlarına dair ipuçları sunmaktadır. Çayönü, erken tarım toplumlarının hayvanları evcilleştirme, bitkileri yetiştirme ve yerleşik hayata geçme süreçlerini gösteren çok değerli bir arkeolojik alan olarak kabul edilmektedir.