Batınîlik, İslam düşüncesinde özellikle Şii ve İsmailî mezhepleri içinde gelişen, ayetlerin ve dini metinlerin zahiri (görünür) anlamlarının yanı sıra derin, gizli (batınî) anlamları olduğuna inanan bir öğretidir. Bu akım, İslam’ın mistik ve ezoterik yorumlarını esas alır ve Kur’an ayetleri ile hadislerin yalnızca dış anlamlarına değil, içsel ve sembolik anlamlarına da vurgu yapar.

Batınîlik’in Kurucusu Kimdir?

Batınîlik, belirli bir kişi tarafından doğrudan kurulmuş bir hareket değildir; ancak en önemli temsilcileri arasında 8. yüzyılda yaşamış olan Ca’fer es-Sâdık ve daha sonra 9. yüzyılda İsmailî hareketi içinde önemli bir yer tutan Abdullah bin Meymun el-Kaddah gibi isimler bulunur.

Batınîlik özellikle İsmailîlik ve Haşhaşîler (Nizârî İsmailîleri) tarafından benimsenmiş ve geliştirilmiştir. Hasan Sabbah, 11. yüzyılda Alamut Kalesi’nde Batınîliği siyasi bir hareket haline getirerek Haşhaşîler tarikatını kurmuştur.

Batınî düşünce, tarih boyunca Sünni otoriteler tarafından genellikle eleştirilmiş ve sapkınlıkla suçlanmıştır. Ancak mistik ve felsefi yönleriyle, tasavvuf ve ezoterik İslam anlayışları üzerinde de etkili olmuştur.