Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerde stereotipik davranışlar, tekrarlayan ve genellikle amaçsız hareketler, sesler veya davranışlardır. Bu davranışlar, kişilerin çevreyle etkileşimlerini sınırlayabilir ve sosyal becerilerini etkileyebilir. Stereotipik davranışların örnekleri şunlardır:
- Tekrarlayan hareketler:
- El çırpma
- Parmak sallama
- Baş sallama
- Vücut sallama
- Elleri havada döndürme
- Nesneleri sürekli döndürme veya sıralama
- Tekrarlayan sesler veya kelimeler:
- Çıkartılan sürekli sesler veya takıntılı kelimeler
- Aynı kelimeleri veya cümleleri tekrar etme (ekolali)
- Takıntılı davranışlar:
- Nesneleri ya da oyuncakları sürekli olarak yerleştirme veya düzenleme
- Belirli bir düzende nesneleri sıralama
- Yeniliklere karşı aşırı direnç ve alışkanlıklara bağlı kalma
- Göz teması ve sosyal etkileşime sınırlı ilgi:
- Sosyal etkileşimden kaçınma veya yalnızlık davranışları
- Göz teması kurmama veya sınırlı düzeyde kurma
- Çevresel değişikliklere duyarlılık:
- Değişikliklere aşırı tepki gösterme (örneğin, rutin değişikliklerinde aşırı stres veya huzursuzluk yaşama)
Bu davranışlar, bireyin günlük yaşamını etkileyebilir, ancak bazı durumlarda bunlar bir tür kendini rahatlatma veya stresle başa çıkma mekanizması olarak da görülebilir. Otizmdeki stereotipik davranışlar kişiden kişiye farklılık gösterir.