Tanzimat Fermanı (Gülhane Hatt-ı Hümayunu), Osmanlı Padişahı Abdülmecid tarafından 3 Kasım 1839‘da ilan edilmiştir. Bu ferman, Osmanlı tarihinde modernleşme ve reform sürecinin başlangıcı olarak kabul edilir.
Önemi:
-
Hukukun Üstünlüğü ve Kanun Önünde Eşitlik:
- Osmanlı’da ilk kez padişahın yetkileri kısıtlanmış ve hukuk üstünlüğü kabul edilmiştir.
- Müslüman ve gayrimüslim tebaanın can, mal ve namus güvenliği devlet güvencesine alınmıştır.
- Herkesin kanun önünde eşit olduğu ilan edilmiştir.
-
Vergi ve Askerlikte Adalet:
- Vergilendirme keyfi olmaktan çıkarılmış, herkesin gelirine göre vergi ödemesi esası getirilmiştir.
- Zorla asker alımı yasaklanmış, askerlik süreleri belirlenmiştir.
-
Batılılaşma ve Modernleşme:
- Batı hukukuna uygun yeni yasaların hazırlanacağı duyurulmuştur.
- Eğitim, hukuk ve idare alanlarında reformlar yapılmasının önü açılmıştır.
-
Merkezi Yönetimin Güçlenmesi:
- Devlet, taşradaki yerel yöneticiler ve ayanlar üzerindeki otoritesini artırmayı hedeflemiştir.
-
Avrupalı Devletlerle İlişkiler:
- Osmanlı, Avrupalı devletlerin desteğini kazanarak iç işlerine müdahalelerini önlemeye çalışmıştır.
- Azınlıklara haklar tanınması, Avrupa’nın Osmanlı üzerindeki baskısını azaltmayı amaçlamıştır.
Sonuçları:
- Osmanlı Devleti’nin anayasal düzene geçiş süreci başlamıştır.
- 1856 Islahat Fermanı ve 1876 Kanun-i Esasi gibi yeniliklerin önünü açmıştır.
- Tanzimat Dönemi (1839-1876) boyunca birçok reform yapılmıştır.
- Batı tarzı hukuk, eğitim ve yönetim sistemlerine geçiş hızlanmıştır.
Tanzimat Fermanı, Osmanlı’da hukuki ve idari reformların temelini atmış ve modernleşme sürecinin başlangıcı olmuştur.